Tim de Wit | Wankel Koninkrijk

Laat ik eerst de laatste alinea van de proloog van het boek aanhalen. “Als NOS-correspondent deed ik er alles aan om zo neutraal mogelijk te berichten over wat er in het Verenigd Koninkrijk gebeurde. Een grote verantwoordelijkheid, aangezien veel Nederlandse huiskamers hun opvattingen mede baseerden op wat ik ze al die avonden voorschotelde. Maar voor dit boek heb ik de neutrale NOS-jas aan de kapstok gehangen”.

Toch is een “Wankel Koninkrijk” een objectief relaas geworden van zijn turbulente periode in Groot Brittannië, waarin de kracht van het verhaal vooral ontstaat door de manier waarop hij de opeenvolgende gebeurtenissen en gevoelige kwesties beschrijft, inzoomt op belangrijke aspecten, zowel politiek als economisch en vervolgens zijn oprechte verwondering uitspreekt over wat er in dat land gebeurt.

Duiding ontstaat doordat hij zowel actueel nieuws als bepaalde gebeurtenissen er uitlicht, die  vervolgens toelicht, waarna hij zich afvraagt, hoe kan dit waar zijn? Het ongeloof spat er soms vanaf en terecht, de lezer zal dit snel herkennen en zijn ongeloof delen.

Alle belangrijke gebeurtenissen van de afgelopen jaren komen voorbij en worden door middel van voorbeelden verklaart, zoals bijvoorbeeld de Noord Ierse kwestie en een mogelijke onafhankelijkheid van Schotland.

Rode draad is de schaamteloze belangenverstrengeling; zelfverrijking; corruptie; de minachting voor de wet; de continue ontkenning van feiten of zelfs de omdraaiing daarvan dor de politieke elite; de doorslaggevende invloed van de tabloids, gemakzucht en een volledig gebrek aan visie. Het resulteert in een ontluisterend beeld van het land dat de oudste democratie van de wereld is maar dat door opportunisme en incompetentie een bijzonder onzekere periode in haar bestaan tegemoet gaat.

Er is ook hoofdstuk gewijd aan de Russische invloed, veelbetekenend genaamd Londongrad. Wat hier word beschreven gaat je voorstellingsvermogen te boven. Er wonen naar schatting 150.000 Russen in London, waaronder honderden miljonairs en flink wat miljardairs, waarvan een aantal sponsors van de Conservatieven zijn. Een sprekend voorbeeld is het verhaal van Loebov Tsjernoechin, de vrouw van een voormalig minister van Poetin, die op een partijavond met diner, tijdens de veiling om fondsen te werven uiteindelijk 160.000 pond bied voor een partijtje tennis met Boris Johnson. De laatste alinea over haar invloed wil ik graag aanhalen, omdat het ook zo mooi de benadering van Tim de Wit weergeeft: “Nee, uiteraard is niet elke Rus verdacht. Maar zijn vrouw Loebov, door vrienden Luba genoemd, zal haar miljoenen toch niet alleen voor een Conservatieve mok, een T-shirt en een potje tennis met de toen al populaire  blonde burgemeester aan de partij overmaken. Ze wil invloed. Ze behoort door al haar donaties tot en groep donateurs die elke  maand een ontmoeting hebben met Boris Johnson en minister van Financiën Rishi Sunak, schreef de Financial Times. Wat er besproken wordt is onbekend.”

En wat dacht u van een Russische zakenman, Jevgeni Lebedev, zoon van voormalig KGB-spion Aleksandr Lebedev, die een hechte vriendschap met Boris Johnson heeft. Uiteindelijk wordt hij benoemd in het Hogerhuis, ondanks scherpe kritiek van de inlichtingendiensten, die hem als een veiligheidsrisico beschouwen. 

Hoewel de Tim de Wit toch verschillen ziet tussen Trump en de Republikeinen en Johnson en de Conservatieven zijn er mijns inziens vooral veel overeenkomsten. Men is niet geïnteresseerd in het oplossen van problemen. De partij gaat boven het landsbelang.

Het opnemen van persoonlijke ervaringen van het werk van een buitenland correspondent geven het boek een interessante inkijk in het vak en brengen humor in het verhaal, soms zelfs hilarisch. Het is de combinatie van feiten en diepere duiding vs. de schrijfstijl en verwondering van Tim de Wit die het boek doen lezen als een avontuur. Maar op geen enkel moment gaat dit ten koste van de inhoud. Zijn nuchtere kijk op de wereld, nieuwsgierigheid en oprechte verwondering zijn een verademing en in de journalistiek zelfs een beetje on-Nederlands.

Het boek geeft niet alleen een frisse kijk op de politiek en de huidige staat van het Verenigd Koninkrijk, maar leert ons ook dat het nog veel erger kan zijn dan het lijkt. Dat fout gedrag erin kan sluipen, zonder de aanwezigheid van een onafhankelijke media en een bevolking die te veel in sprookjes gelooft. Het is een oproep om zelf te blijven denken en constructief kritische vragen te blijven stellen.

Voor meer Tim de Wit, luister naar het radio programma Bureau Buitenland. VPRO, NPO 1, iedere dag van 13:30 tot 14:OO uur, ook in de podcast. En, sinds 5 november 2022 presentator van het televisie programma Mediastorm, zaterdagavond, NPO 2, 22:10.

Een frisse benadering van het interview, goede journalistiek, een verademing vergeleken bij de zelfingenomenheid van veel van de huidige tv interviewers bij de Nederlandse publieke omroep.

Frans Gzella, 24 november 2022.