Interview met Michiel Vos | De Drvkkerij, Middelburg 18 juni 2024

Michiel Vos, Nederlander en Amerikaan

Het gebeurt niet heel vaak dat Middelburg wordt aangedaan door een bekende Nederlander,  die met vier Amerikaanse presidenten schouder aan schouder stond. Het lijkt op een van de foto’s in de binnenflap van zijn nieuwe boek Vos in de VS zelfs of hij bij het hele gezin Obama gezellig op de barbecue was. Michiel Vos heeft aan de talkshowtafels in Nederland een enthousiaste uitstraling en spreekt met kennis over het land en zijn inwoners aan de andere kant van de grote plas. Dat kan haast niet anders; hij woont er al twintig jaar. Zijn kennis en “shoulder rubbing with the rich and famous” en  presidenten heeft hij vooral te danken aan zijn echtgenote Alexandra, de dochter van Nancy Pelosi, tot 2023 de “Speaker of the House of Representatives”, vergelijkbaar met de Tweede Kamer in Nederland en haar voorzitter. Dan kom je wat gemakkelijker in het Oval Office terecht.

Het interview

De alom gewaardeerde boekhandel De Drvkkerij, werd aangedaan als onderdeel van een tournee langs 33 boekhandels in Nederland en 2 in België, in slechts 44 dagen. De avond was ruim van te voren uitverkocht. We werden verwelkomt met een consumptie, inclusief de bescheiden entreeprijs van € 5,00.  Midden in de winkel waren stoelen opgesteld en er was een klein podium met twee fauteuils. Daarnaast een groot scherm voor een presentatie vermoedelijk, maar al bij de aankondiging van de gast door de directeur bleek dat van een presentatie geen sprake kon zijn. Het werkte niet.

De interviewster was een enthousiaste medewerkster van de boekhandel, die een aantal malen met haar man de VS heeft bezocht. Maar er was niet gekozen voor iemand met kennis en affiniteit met de VS, waardoor de grote verschillen tussen relevante maatschappelijke en culturele kenmerken tussen Amerika en de VS, moeizaam aan de orde kwamen. Van een diepgravend interview over het door Europa zo bekritiseerde land, de geopolitieke situatie en zoals de ondertitel van het boek luidde “Leven in het hart van de Amerikaanse democratie”, kwam het niet. Hoe vaak kan je een dergelijke gast eens dringend ondervragen zonder dat een hele talkshowtafel zich er in mengt en het betreffende onderwerp in hooguit tien minuten moet worden afgeraffeld? Daar liet De Drvkkery het wel een beetje liggen. Gelukkig was de verkoop van het boek er niet minder om. Bijna iedereen kocht  een of meerdere exemplaren en Michiel Vos signeerde gewillig en nam voor iedereen even tijd.

Wat voor maatschappij is de VS?

Michiel Vos trok zo veel mogelijk het gesprek naar zich toe, ook toen het volgende onderwerp, de uitgestrektheid van het land en de prachtige natuur betrof. Het werd wat moeizaam om in de vraagstellingen van de nog steeds enthousiaste Drvkkery medewerkster paralellen te vinden met de onderwerpen die in het boek aan de orde komen.

Het werd levendig toen Michiel Vos de foto, die op het scherm had moeten verschijnen, op zijn laptop liet zien terwijl hij door het publiek liep. Een selfie genomen tijdens de bestorming van het Capitool samen met de QAnon Shaman, ook bekend als de Yellowstone Wolf. Pas later zou blijken dat deze man wereldberoemd zou worden, de foto werd voor de echte bestorming genomen en Michiel had nog geen idee wat zijn schoonmoeder de komende uren zou meemaken. De foto zorgde binnen enkele uren voor vragen van een groot aantal persbureaus, maar ook voor lastige vragen van politieke opponenten en complotdenkers. “Hoe kende hij die man?” Maar zoals Michiel Vos aangaf, lastig, maar binnen een dag, soms zelfs een paar uur, is alle aandacht al weer naar het volgende hot item in de waan van de dag. “Amerika is toen wel langs het randje gegaan.”

Door de momenten dat Michiel Vos zelf de regie nam, en door vragen uit het publiek werd het toch een leerzame avond, het werd meer een gesprek tussen Michiel Vos en het publiek, waarin vooral een beeld werd geschetst van de ongewisse strijd tussen twee oude mannen om het presidentschap en de tweespalt in het land.

Hoewel de uitkomst van de verkiezingen onvoorspelbaar is, zijn de verschillen in opkomst bij campagne activiteiten enorm groot. Onlangs in New Jersey trok Donald Trump zo maar 60 tot 80.000 mensen, voor hem gewoon. Bij Joe Biden zie je een opkomst van een paar honderd mensen. De Trump aanhangers zijn bereid om tot het gaatje te gaan om hem in het Witte Huis te krijgen. Trump speelt ook geen politieke spel, hij is bezig met een soort entertaining versie van “let’s get fucking mad and we are going to burn the place down”.

Een van de vragen was: “Kan Donald Trump in de gevangenis belanden en toch president worden?” Er zijn maar twee voorwaarden waaraan een president moet voldoen. Hij of zei moet in Amerika zijn geboren en 35 jaar of ouder zijn. Maar waarschijnlijk zal het niet zo ver komen.. Mocht het wel zo zijn, dan is de verwachting dat Joe Biden hem gratie zal verlenen.

Ronduit schokkend zijn de observaties van Joe Biden. Tijdens een bijeenkomst in het Witte Huis, tijdens het Kerstfeest in december 2023, wilde Michiel Vos de president de hand schudden maar hij kreeg een soort wassen vinger, een Madame Tussaud-achtige vinger, en de president bleek duidelijk niet te weten was er aan de hand was. De zorgen over de gesteldheid van de president zijn enorm en worden breed gedeeld in de partij.

Hoewel het in Amerika, behoudens de inflatie goed lijkt te gaan, zijn Amerikanen toch bezorgd over de toekomst. Amerikanen zijn een nerveus volkje en hebben het idee dat ze het op de lange termijn aan het verliezen zijn. Blijkbaar is het gevoel dat werd gesignaleerd door Geert Mak, in zijn boek “Reizen zonder John (2010), na 15 jaar onveranderd.

“Amerika is een hard land, waar je hard moet vechten om je plekje aan tafel te houden. Het is een soort stoelendans, met altijd te weinig stoelen. Het is echt heel anders dan in Nederland, dat heb ik echt wel weer gemerkt. Als je twee keer een verkeerde afslag neemt lig je onder de brug. Nederland heeft nog een overheid, Amerika heeft dat eigenlijk niet.”

In Amerika draait alles om geld. Wij vinden dat in Nederland (terecht) vreemd, maar in Amerika draait ook in de politiek alles om geld. Ze zijn ook gewend veel geld te geven terwijl giften aan politieke partijen niet aftrekbaar zijn.

Ook kwamen er vergelijkingen aan de orde met Nederland, waarbij de opvallendste opmerking was, dat dit in over vijf jaar in Nederland ook zou kunnen gebeuren. Niet zo vreemd in het licht van de recente politieke ontwikkelingen en uitspraken van aanstaande bewindslieden.  

Zijn zoons, Paul en Thomas, 16 en 17 jaar oud, vertellen hem vaak: “Dad, you don’t get it”. Ze zijn in Amerika geboren en getogen. Maar ze maken zich wel zorgen om het feit dat twee oude mannen strijden om het presidentschap en het milieu nauwelijks aandacht krijgt. 

Belangrijk naschrift:

Tot een interview is pas een paar uur voor aanvang besloten op verzoek van Michiel Vos. Het oorspronkelijk  plan was dat hij een presentatie zou houden. Op de valreep werd een medewerkster van De Drukkerij bereid gevonden voor een interview, als gevolg had de interviewster geen gelegenheid zich voor te bereiden. Toch is geïnteresseerden zo toch de kans is geboden om een insiders ervaring te horen in de sterk gepolariseerde Amerikaanse presidentsverkiezing, die door de terugtrekking van zijn nominatie door Joe Biden, en de snelle steun van een aantal belangrijke partij prominenten voor de huidige vicepresident Kamala Harris, wel eens voor een verrassing zou kunnen zorgen. (06 augustus 2024).

Jan Francois, Middelburg, 19 juni / 06 augustus, 2024.